Veiligheid staat bovenaan in de Maatwerkklas van de Internationale Schakelklas Duin- en Bollenstreek. Deze bijzondere klas is in schooljaar 2022-2023 op initiatief van de ISK en Samenwerkingsverband V(S)O Duin- en Bollenstreek van start gegaan op de ISK-locatie in Rijnsburg. Romée Masselink en Sara van Wetten, respectievelijk orthopedagoog en docent van de Maatwerkklas, vertellen over de eerste ervaringen. “Het is fantastisch als een leerling die niet kon praten zijn eerste woorden hardop zegt.”

Regelmatig heeft de ISK te maken met leerlingen die gezien hun problematiek gebaat zijn bij gespecialiseerd onderwijs. Omdat het hier gaat om jongeren die de Nederlandse taal nog niet beheersen, kunnen zij echter niet terecht op een vso-school. Deze scholen beschikken immers niet over NT2-expertise en zijn niet op deze doelgroep ingericht. Vaak redden deze leerlingen het niet in de ISK en komen zij thuis te zitten, vertelt Romée. “Omdat we daar regelmatig tegenaan liepen, zijn we met de directie en met het samenwerkingsverband om de tafel gaan zitten om te onderzoeken of we een passend aanbod voor deze groep kunnen ontwikkelen. Daar is de Maatwerkklas uit voortgekomen.”

Romée Masselink en Sara van Wetten

De Maatwerkklas combineert gespecialiseerd onderwijs met expertise op het gebied van NT2. Maximaal acht ISK-leerlingen (van zowel de locatie Rijnsburg als van de locatie Lisse) kunnen voor maximaal twee jaar in deze klas terecht. De klas wordt gerund door twee (parttime) leraren, waarvan Sara er één is, en een jeugdzorgwerker. Orthopedagoog Romée ondersteunt en adviseert dit team. Er zijn altijd een leraar en de jeugdzorgwerker in de klas aanwezig. De Maatwerkklas wordt gefinancierd met de reguliere nieuwkomersbekostiging en extra bekostiging van het samenwerkingsverband. Zo is het mogelijk om de groep klein te houden en structureel jeugdzorg in te zetten.

Geen diagnose

Een leerling die nog nooit onderwijs heeft gevolgd, een jongen die voortdurend ‘miauwt’ omdat hij denkt dat hij een poes is, een leerling die niet praat, ook niet in zijn moedertaal, een leerling die steeds met zijn hoofd tegen het raam bonkt. Het zijn voorbeelden van problematieken waarmee de professionals in de Maatwerkklas het afgelopen jaar te maken hebben gehad.

“Omdat deze jongeren nog maar kort in Nederland zijn en er soms geen ouders zijn, hebben we weinig informatie over hen”, vertelt Romée. “We hebben meestal geen diagnose en moeten dus naar elke leerling heel goed kijken en luisteren en veel met elkaar uitwisselen. Elke maandag bespreken we alle leerlingen heel uitgebreid in het maatwerkklasteam. Hoe gaat het? Is er vooruitgang? Welke extra hulp is nodig? Wat is de volgende stap? Het is niet eenvoudig om antwoorden op deze vragen te vinden, onder meer doordat het onmogelijk is om over al deze problematieken kennis en expertise te hebben. Maar ook doordat je geneigd bent om door de westerse bril naar leerlingen te kijken, terwijl er ook dingen kunnen spelen die cultureel bepaald zijn. Het is een kwestie van onderzoeken, veel met elkaar overleggen en dingen uitproberen.”

Voorspelbaar

De naam Maatwerkklas zegt het al: iedere leerling krijgt onderwijs en ondersteuning op maat. Dat is essentieel omdat de leerlingen met zeer verschillende problematieken kampen en sterk verschillen in hun ontwikkeling. Per leerling worden individuele doelen gesteld. Voor álle leerlingen geldt echter dat ze gebaat zijn bij een veilige omgeving, benadrukt Sara. “Veiligheid staat in de Maatwerkklas op de allereerste plaats, omdat kinderen zich alleen kunnen ontwikkelen als ze zich veilig voelen. Dat geldt voor alle leerlingen, maar zeker voor jongeren die bijvoorbeeld oorlogsgeweld hebben meegemaakt en alles wat vertrouwd is hebben moeten achterlaten.”

Hoe zo’n veilige omgeving in de Maatwerkklas wordt gecreëerd? Sara: “Het rooster is zeer gestructureerd, elke dag verloopt hetzelfde en de activiteiten verlopen volgens een vaste structuur. Ook hebben de jongeren op school met zo weinig mogelijk en steeds met dezelfde mensen te maken. Alles is dus zoveel mogelijk voorspelbaar. De docent richt zich met name op de talige en cognitieve ontwikkeling en de jeugdzorgwerker op het gedrag van leerlingen. Maar doordat we heel goed afstemmen, ervaren de leerlingen ons als één team. Inzet is dat de jongeren gaandeweg vertrouwen krijgen in de mensen die voor de klas staan, voelen dat ze mogen zijn wie ze zijn en dat dat oké is. Zo gaan ze zich steeds meer veilig voelen. En we zien dat dat werkt. Het is heel mooi als die leerling stopt met miauwen of als de leerling die niet kon praten zijn eerste woorden hardop zegt.”

Uitstroom

Leerlingen mogen maximaal twee jaar onderwijs volgen in een ISK, dus ook in de Maatwerkklas. De klas bestaat nog geen twee jaar, maar voor sommigen komt de uitstroom al dichtbij. “Er zijn nu een paar leerlingen die binnen afzienbare tijd moeten uitstromen”, vertelt Sara, “Bij sommige leerlingen is het best lastig om te bedenken wat voor hen een passende plek is.”

Niet alle leerlingen blijven twee jaar in de Maatwerkklas. Zo zijn er het afgelopen jaar leerlingen verhuisd naar een andere stad. Sara: “Het is natuurlijk heel fijn als een gezin ergens een huis krijgt toegewezen, maar helaas blokkeert daarmee vaak de ontwikkeling die bij de leerling op gang is gekomen: de reguliere ISK aldaar vindt de problematiek te gecompliceerd en het gespecialiseerd onderwijs kan de vereiste taalondersteuning niet bieden. Er is dus een groot risico dat deze leerlingen (weer) thuis komen te zitten. Het is precies waarom wij deze Maatwerkklas hebben opgezet.”

Maar er zijn ook positieve voorbeelden van een voortijdige uitstroom, vertelt Romée. “Voor de afgelopen zomer zijn er drie leerlingen uitgestroomd naar een reguliere ISK-klas. Dat is heel positief, bijvoorbeeld in het geval van een van deze jongeren die helemaal niks durfde toen zij hier binnenkwam en ook niet tot leren kwam. Nu doet ze mee in een reguliere ISK-groep van 18 leerlingen, ze vindt het leuk, haar ouders zijn blij én zij leert. Ik ben ervan overtuigd dat dit te danken is aan het feit dat dit meisje zich hier een tijd lang veilig heeft gevoeld. Daardoor kon haar ontwikkeling op gang komen.”