Zeker voor leerlingen met een ondersteuningsbehoefte is de overgang naar het voortgezet onderwijs erg groot. Om hen daarbij te ondersteunen en uitval te voorkomen heeft de vmbo-t locatie van Visser ’t Hooft Lyceum Rijnsburg (VHL) sinds dit schooljaar een zogenoemde VO+ klas. Daar worden leerlingen in maximaal twee jaar tijd stapsgewijs en op maat voorbereid op de overstap naar een reguliere klas. Esther Oudshoorn is directeur en Nathalie van den Blink is teamleider van de VO+ klas. “Dit is op en top inclusief onderwijs.”

Doordat Esther en Nathalie allebei in het primair onderwijs hebben gewerkt, weten ze als geen ander dat de verschillen tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs ontzettend groot zijn. “Ik heb mijn eigen overstap naar het vo echt als een cultuurschok ervaren”,  zegt Nathalie. “Het zijn twee totaal verschillende werelden. Ik realiseerde me dat dat voor leerlingen nog sterker het geval moet zijn, en helemáál voor leerlingen met een ondersteuningsbehoefte. Eigenlijk is het niet verwonderlijk dat er van die laatste groep relatief veel leerlingen uitvallen in het eerste vo-jaar. Vanuit de stellige overtuiging dat dat niet nodig is, wilden we daar heel graag iets aan doen.”

Esther Oudshoorn (l) en Nathalie van den Blink (r)

Welkome aanvulling

Deze wens van Esther en Nathalie sloot naadloos aan bij de ontwikkeling die het samenwerkingsverband een aantal jaren geleden heeft ingezet: in scholen voor praktijkonderwijs, vmbo basis en kader, havo en vwo zijn er de afgelopen jaren zogenoemde ‘VO+ klassen’ ingericht. Een VO+ klas op de vmbo-t locatie van het Visser ‘t Hooft Lyceum was een welkome aanvulling, omdat dat bijdraagt aan een dekkend aanbod in de regio. De VO+ klassen hebben verschillende doelgroepen en vormen, maar zijn er allemaal op gericht dat leerlingen met een ondersteuningsbehoefte onderwijs volgen en een diploma halen in een reguliere school.

Samen met het samenwerkingsverband gingen Esther en Nathalie aan de slag om een VO+ klas in te richten voor leerlingen met een OPP die vanuit het basisonderwijs instromen in hun school. “Wij konden profiteren van de ervaringen van de andere VO+ klassen,” vertelt Esther, “maar we hebben wel echt onze eigen VO+ klas ontworpen. We hebben ervoor gekozen ons te richten op leerlingen met een internaliserende problematiek.”

Veel leerlingen van de VO+ klas hebben een diagnose, maar dat is geen voorwaarde voor plaatsing. Het samenwerkingsverband bepaalt op basis van een toelaatbaarheidsprocedure of de VO+ klas een passende plek is voor de leerling en draagt zorg voor de bekostiging.

Basisschoolachtig

Maximaal twaalf leerlingen krijgen voor maximaal twee jaar onderwijs en ondersteuning in de VO+ klas. Zodra ze er klaar voor zijn stromen ze door naar een reguliere groep. Daar wordt stapsgewijs en op maat naartoe gewerkt, vertelt Nathalie. “Om de overgang naar voortgezet onderwijs kleiner te maken en de landing zachter, hebben we de VO+ klas basisschoolachtig ingericht: de groep heeft een vast lokaal en we zetten instrumenten uit het basisonderwijs in om leerlingen structuur te bieden en te ondersteunen bij het plannen. Dat is herkenbaar voor de kinderen en dat voelt veilig. Tussen 8.30 uur en 8.45 uur komen de leerlingen binnen. Het is dan stil in de school, omdat de lessen van de reguliere groepen om 8.25 uur zijn begonnen. Elke schooldag wordt gestart en afgesloten met de mentor. De schooldag duurt tot 14 uur. Het rooster van de VO+ klas telt dan ook minder uren dan het reguliere rooster, namelijk 25 in plaats van 30. Dat aantal wordt langzaam opgevoerd.”

De plusleerlingen hebben aanvankelijk les van slechts zeven docenten. Dat is mogelijk doordat alleen Nederlands, Engels en wiskunde apart worden onderwezen. De andere vakken zijn geclusterd. Zo vormen aardrijkskunde geschiedenis en godsdienst bijvoorbeeld het cluster ‘mens en maatschappij’. “Om de leerlingen voor te bereiden op de overstap naar regulier, gaan we gaandeweg steeds meer werken zoals in het reguliere vo”, vertelt Nathalie. “We breiden het aantal uren langzamerhand uit, gaan steeds meer vakken apart onderwijzen en in de loop van het tweede jaar begint de schooldag, net zoals in de reguliere school om 8.25 uur. Zo bereiden we de leerlingen stapje voor stapje voor op de reguliere werkwijze.”

Onderwijsondersteuner

Belangrijk voor de VO+ klas van VHL is dat er altijd een onderwijsondersteuner aanwezig is in de klas. “We hebben twee onderwijsondersteuners die veel affiniteit hebben met deze doelgroep”, vertelt Esther. “Zij ondersteunen de docenten en de leerlingen. Als een leerling bijvoorbeeld even bijgestuurd moet worden of een time out nodig heeft, dan pakt de ondersteuner dat op, maar ze helpen leerlingen ook met hun schoolwerk. Ook de aanwezigheid van de ondersteuner wordt langzamerhand afgeschaald.”

De zeven docenten die lesgeven in de VO+ klas hebben hiervoor zelf gekozen, vertelt Esther. “Zij hebben zichzelf gemeld, maar ik heb er ook een paar benaderd omdat ik vond dat zij hiervoor zeer geschikt zijn. De docenten worden vanuit het samenwerkingsverband goed ondersteund en je ziet dat ze steeds enthousiaster worden. Natuurlijk past dit niet bij elke docent. De keuze om les te geven aan deze doelgroep maken docenten heel bewust. Dat is goed, want het is heel belangrijk dat hier mensen voor de klas staan die dit kunnen en willen, die ervoor gaan.”

Happy

De VO+ klas draait nu ongeveer een half schooljaar en tot nu toe zijn de ervaringen positief. “De leerlingen behalen over het algemeen prima cijfers,” vertelt Esther, “maar wat vooral geweldig is om te zien is dat de leerlingen happy zijn en zich thuis voelen op school. De duidelijkheid en de structuur die we hier bieden zorgen ervoor dat leerlingen zich veilig voelen. We zien kinderen echt opleven.”

“En datzelfde geldt voor de ouders”, voegt Nathalie toe. “Zij hebben met hun kind in het onderwijs vaak al heel wat moeilijkheden achter de rug. Op de eerste informatieavond zagen we bij veel ouders verdriet en ook angst dat het weer mis zal gaan. Daarom communiceren we zorgvuldig met de ouders en houden we de lijntjes met de ouders heel kort. Dat vinden de ouders heel prettig. Maar waar zij natuurlijk vooral blij van worden is dat ze zien dat hun kind in deze klas goed gedijt.”

Link naar brochure: Informatie-over-VO-Duin-en-Bollenstreek-2022-2023.pdf (swvduinenbollenstreek.nl)